Lingüística Andina e Intercultural Bilingüe-Tesis de Pregrado
Permanent URI for this collectionhttps://dspace-test.ucuenca.edu.ec/handle/123456789/1754
Browse
Browsing Lingüística Andina e Intercultural Bilingüe-Tesis de Pregrado by Author "Aguilar García, María Leonor"
Now showing 1 - 5 of 5
- Results Per Page
- Sort Options
Item La alfarería en la comunidad Kiim, como expresión cultural del pueblo Shuar(Universidad de Cuenca, 2013-01-11) Ujukam Kayuk, Norma Isabel; Aguilar García, María LeonorShuarka nii najantairijainkia tii yaunchuyaiti enentaimiarijai, najantairijai,tura un enentaikia uuntan nekamuri awai, tura chikichkia iniakmamusha awai, shuarka nii imtintrijai amunam kampuniujai achitkiawai nii pujamurin Ju tarimiat aentska enentaimiarinkia paant ejewai tumaitkiusha itiurchataiti, nii najantairi nuyá nekamuri nekatin tuma asamtaisha najanatniutji turakur aruma nuisha ii uchirisha nekawar najanawarat tusar. Ju takat najanamuka menaintiu akankamu takakeawai. Akankamu chikichkikia irutkamu nunke pujamuri, nii akiniamuri, nunka nakarniamu, aentsu tuakmari, niniuri najantairi, kuit tura irutkamunam takarma nuna aujmateawai. Akankamuka jimiarka nuwe timiantri, akiniamuri tura akantramuri nitiksan najanamuri aujmateawai, tura najankur aitkiashmin, nuya Nunkui jintiamuri tura nuwejai wari najantain nuna aujmateawai. Akankamu menaintiuka nuwejai najanma: pinink, amamuk. Ichinkian muits, Yukunt tura chikich warinkish nuwejai najanma, tura, jiamu, yukaipiamu, aarar iniakmamun aujmateawaiItem La artesanía shuar en la comunidad Tuntiak(Universidad de Cuenca, 2013-11-11) Samekash Tsamarain, Gloria Rosario; Aguilar García, María LeonorShuar najantai emkatniun tii amasuitji nuyá tii penker iwiarar jajankatniun, nisha nuyá iniakmamtain, nunum takuntsaiti nekas shuarti najantai ainia au, tura tuke najankamu tii nukap irunenawai warijainkish najankamu nekaska jinkiai ainia aujai, nuyá tii wakerukma ainiawai nii shuarnum aintsank chikich shuar ainia aujaisha, nii imtin najanamirin aintsank pujutairin ii ajat asamtai. Tuma asamtai,najantai najankir shuara yaunchu pujutairi, waratairi, nampetairi, nekatairi atakesh timian najanataj taji, tura yamaiya jui mash ajertamkar tuke emenkatramraru ainiawai apacn nekaska jui irutkamu Tuntiaknum. Nuní, ichipsar aujmattsar najanamji nuyá arant jea irunaiya aisa nekas nekatasar, tura tii nekas najantai ainia au nekatasar, warijainia, itiura najanin armia nuwa nuyá aishmank entsatainia, nekaska itipin nuyá tarachin aintsank chankin nuyá nampeakur tuntuitiai ainia auwa. Nekas tajai juu takat ichipsar najanamua juu arumana nuinkia isar najanatin atataui tajai, enkaska shiram shuar yaunchu najanankar iwiarnau arminia nuu nekatniun.Item Impacto socioeducativo provocado por la explotación minera en la comunidad Kenkuim(Universidad de Cuenca, 2014-11-11) Juank Chiank, Angel Marcos; Aguilar García, María LeonorNekaska yama nankamtaikkia nekas yaunchu shuar yaki nekascha yama nankamtaikish yamai shuar iruntramu Kenkuim tamia nuna paant turamji, tii yaunchu shuarka matsamarmiayi juu nunkanmanka, nekaska yamai Morona Santiago nunkana ai, tura pampanki weak mash etsa jintiai nunka paka tepakmanka anentkamiayi, tura nekas imiatrus nekantsui tunian shuar tawait, turasha yamaiya juinkia kuntutsaiti aakmarma atsa asamtai junaka aakmata nekachu asar aarcharuiti, tuma asa nii tama nekas nekantsui, turasha shuarka susu apach kauntsaink nunka mash paka tepakmanum kanus ainia ainkia ainkia mash utu utu ajasarmiayi, tumainiak nekaska yamai samur, Nankais nunka juisha mash matsamawarmiayi, nuya shuar yama taa entsa shaarpatniun tii penker kenkurtinian paka tepakun wainiak tii penkeraitkui, juka kenku entsa ati tinia, KENKUIM, anaikiamiayi, tura shuarka shiir nui matsamiayi, tumai apach tii jatetratainiakui iruntrar shuar iruntramunam achimiak unuimiatai jea jeamiar unuikiartinian seamirmiayi nuya tuntuinmani unuimiatai takusarmiayi, nekaska junaka shuar uchiyauyayi unuikiartinki,, tuma matsatainia apach kuri nijiakiar nekawar yamaiya juinkia tuke matsatainiawai, nuni nii nunken ayamrukarmiayi, nuya yaa yainkiarmia, nuya jeancha unuimiartinniasha yapajiawaruashit nuna aujmateawai, aintsank itiura apachrusha kurincha nekawaruit, shuaran itiura nepetkiar nunken yamai kuri jinia tsuatmatainia, aintsank urutma shuara tuakar takakmainia, tura nii kampunniurisha yaunchu irunniuyania nuniskiashit tusar aninraji. Tura irutkamunam kuri tsatsamin ainia ausha itiura iruntramuncha yaimkiarat, nuya nii amiktinrisha tuainia, nunisrik, shuara yaunchu yurumtairisha yamaisha awash najanenawash, shuar chichamnasha chichainiawash, uchi nasha, nawant ainia ausha nisha itiura enentainia, nii yaunchu jeejai nuya yamaiyajai metekeashit, tura kuitniumsha itiura nekapena yaunchunia yamainiajai nuu mash aarmaiti, nunisrik yaunchu matsamtai yamaiyajai metekeashi, nuya nii kampunniurisha metekeashit nuni mash takatnumka najanamuiti.Item Plantas medicinales en la comunidad Chachi de playa grande y su aplicación en la medicina ancestral(Universidad de Cuenca, 2013-11-11) Largo Añapa, María Lola; Melchor Añapa, José Manuel; Aguilar García, María LeonorEntsa taabasha mitya deke‟ shu juntsa Aatsalaa‟ chullanu tape paate‟mideñuba mijanua dekiyu, shejtu pebulunu chumu chachillanu depake‟ meeyu,jayu tape,paate aseeta julanu demi‟kiyu, mirukulabain, tsague‟ taa demijayu naade ñuba, tape kumuichi dilupaate ura‟manmuñuba dekatayu. Lala' tape uju makantsumibain demakee mijayu, manen pengumachibain, basuchibain.Teba‟juuchibain, Piñi defañu kuraguintsubain, presión aakadyupuñu pele‟puñubain kura kintsumibain, culesterul chibain llurichibain nechichibain, purgantechibain, takutaku kiyanchibain lala ajkasha mabitsa tsumibain,pindebain. Pinde juushu juntsaya laala‟chachilla mediku timu deeve, tsenmin ama kumu, maishturu kuumu deju‟, nenña tsade tin, mediku tilaa ura‟manmuñu‟ mitya, ama tilaa kuidaguimuñu, masturu tilaa. mijamu ñu‟mitya, tsenmin mirukula entsachi kepu‟ katamu deeve tiche diluñuba mijanu y kuinda kemudeeve. Kama kusas mijalaya, kayu, tape aa menesteki kimudeeve chachilla telele, puka, llullu, chuwa. Entsalaya den meneste kidyu deeve, rukulan tape kera deeve tsenma kaillalaya kera‟ detuvee lala miñu kusas kuida kiñu uraveeItem El sombrero de lana Saraguro y su importancia en el contexto actual de las comunidades de Tuncarta y CISAM: 1990 – 2012(Universidad de Cuenca, 2013-11-11) Japa Guamán, Víctor Ángel; Aguilar García, María LeonorKay taripay llankayka riksishanin anchayupay millma muchiku charikta Saragurokunapa kawsaypi, shinallatak Tuncarta ayllullakta, CISAM Saraguro Runakuna Mayaycu Tiyakkuna, Saragurokuna kuska kawsaymi. Saragurokunapak kuskaman taripayna milka punasuyu mamallaktapi antisuyu, ishkay suyukunapi maykan ayllullaktakuna paykuna kawsaywan, chaypi ashllatan ñukanchik kawsawallpak rikuna apanmi. Saragurokunaka, shuk tuyllapi ayllullaktamanta llukshishkakuna chikan raykukunamanta, chayrayku antisuyupi kuskakuna, shuk tantarikunata rurashpa, ñukanchik kikinyari kawsawallpakwan, churallinakunapash kikinmi, millma muchikuka anchayumi. Ishkanti ayllullaktaka chashnallatak rikurin, ñukanchiktariypaypi kunan punshakunapi millma muchikuta churankuna, raymipi, aknakunapilla; chashnallatak tukukkuna Tuncarta, CISAM ayllullaktapipash, paykuna nirkakuna riksinchik millma muchikuta, achka anchayupayta charin nirkakuna. Kay yuyaypi millma muchiku churankapak anchayupaymi. Muchikuka mana achka tiyan rantinkapak, achika chani nishpa wamprakunaka sakishkakuna tukuy pachakuna churanata. Shuk kuskapi llaktamanlluksiriyka, ayllullaktapi yachayka mana allí kashka chaypi mana ñukanchik sumak kawsayta wiñachishkakuna, shinallatak churallikunatapash, Saraguro millma muchikuta mana churachun munarkakuna. Kaykashkamanta ishkanti ayllullakta taripaypika ninkuna ñukanchik muchikuta kutin churanata kallarishun ñukanchik kikinyari kawsawallpakta charinkapak.
